Birçok insan kitap okur ve okuduğu kitapları anlatır.
Birçok insan film seyreder, seyrettiklerini aktarır.
Bu tür insanlar size okuduklarını anlatır ama kendi fikirleri yoktur. Kısa yoldan bir bilgi edineyim dediğinizde, bu yola başvurursunuz.
Birçok insanın yaşamı ile anlattıkları arasında fark vardır. Örneğin iyi insan nasıl olmalıdır diye bir konuda konuşur ama gerçek hayatında insanları hızla harcar. Güç ihtiyacı yüksektir, gücünü korumak ve yüceltmek için herşey mübahtır.
Bu tür insanları dinlemek bana kalırsa insana ve yaşama güvenin kırılmasına neden olur. Samimiyetsizliği bunlar çoğaltır.
İnsanın güncel kalmasının en iyi yolu orijinal düşünürleri kaynağından okumak, düşüncelerini onlardan dinlemek ve onlarla vakit geçirmektir.
Orijinal düşünürler Kierkegaard ya da Durkheim gibi isimler olabileceği gibi McAffee gibi yapay zeka alanında çalışan ve kendi fikirlerini üretenler, Agah Aydın gibi psikiyatri alanında çalışan ve kendi fikirlerini üretenler olabilir. Ya da muhakeme yeteneği güçlü olan, iyi okuyan, düşünen ve kendine has fikir üretebilen arkadaşlarınız olabilir. Böyle insanlarla sohbet etmek fikirlerinizi de geliştirmenize yardımcı olacaktır.
İnsanın güncel kalmasının en iyi yolu orijinal olanları takip etmektir. Çünkü orijinal olanlar okuyan, düşünen, dinleyen, öğrenen, muhakeme eden ve kendilerine has fikir üretenlerdir.
Bir insanın kendine has fikirler ürettiğini nasıl anlarsınız?
-Başkalarının yazdığı kitaplarda bulunan bilgi ve düşünceleri aktaranlar
-Konuştuğu bir konu hakkında trendlerin ötesinde bir görüş söylemeye çekinenler
Belki başka kriterler de konabilir ama kanımca bu iki kriter kritiktir.
Sebebi şudur:
Başkasının bilgisini aktaranlar, konuları derinlemesine anlayamadan aktarım yapma çabasında olduklarından veriyi bilgiye döndürmekte de zorlanırlar. Ya da doğru olmayan bilgileri aktarabilirler. Örneğin mutluluk konusu çok gündemde ve herkesin mutluluk hakkında söyleyebileceği birşey vardır. İnsan mutlu olmayı isteyen bir varlıktır. Sadece okuduğunu aktaran bir kişi yeni araştırma sonuçlarından bi haber ise size eski ve yanlış bilgiyi aktaracaktır.
İkinci sebepse, kendine has fikri olmayan insanlar trendler doğrultusunda konuşmayı sever. Örneğin kadın konusu gündemdeyse, popüler kültür ne duymak istiyorsa onu savunur. Ve aksi görüşe de kapalıdır. Örneğin kuşaklar konusunda ekonomik amaçlı yapılan araştırma raporlarını okuduysa, pazarlama amaçlı konuya bakıyorsa, bu açının dışında bir fikir savunamaz. Çünkü fikri yoktur. Sadece olanı aktarıyordur.
İnsanın fikir sahibi olması, kapsamlı bakabilmesiyle ve farklı görüşleri savunabilme kapasitesiyle de alakalıdır.
Sosyal medya için kullanılan “eco-chamber” terimi sadece kendi görülerimizi beğenenlerden oluşan bir takipçi kitlesini anlatır en geniş anlamda. Bu eco-chamber’ın dışına çıkmak herkesin harcı değildir. O yüzden orijinal düşünebilmek değerlidir.
Güncel kalmak için orijinal düşünme kapasitesine sahip ve konuları kendi muhakeme sürecinden geçirdikten sonra kendine has fikirleri olan insanları takip etmek müthiş faydalıdır.
Birkaç önerim:
Agah Aydın, İnsan ve Yaşama Dair
Stuart Russell, İnsan Odaklı Yapay Zeka
Zeynep Tüfekçi, Teknolojinin Siyaset ve Toplum Üzerine Etkileri
Photo credits: Wengang Zhai